Vraag een Amsterdammer van boven de dertig waar hij of zij aan denkt bij 'Beethovenstraat' en dikke kans dat hij of zij 'chique winkelstraat' zal zeggen. Delicatessen en dure confectie. Vraag het aan Amsterdammer van boven de 75 en er komen wellicht termen als 'lijn 24 Berlijn-Expres', 'tramhalte Beethovenstraat' of 'Brede Jodenstraat' bovendrijven. Een verwijzing naar de beginjaren van de Beethovenstraat. Vanaf 1933 kwamen met grote regelmaat groepen Duitse joden ons land binnen gevlucht. Velen vestigden zich in Nieuw-Zuid, het Plan-Zuid van Berlage, waar veel nieuwe woonruimte beschikbaar was. In de Beethovenstraat, de belangrijkste winkelstraat, werden talloze joods-duitse delicatessen- en levensmiddelenzaken geopend, en werden horecagelegenheden zoals Café de Paris populair. Een ontwikkeling die door veel Amsterdammers met gemengde gevoelens werd aanschouwd. Tijdens de Duitse bezetting werden via de tramhalte in de Beethovenstraat 18.000 joden op transport gezet naar de vernietigingskampen. Eind 1943 was de buurt 'jodenvrij'. Na de bevrijding in 1945 keerden slechts enkelen terug. Zo zette het echtpaar Hergershausen - beide zonen omgekomen - slagerij Hergo voort, die zij in 1935 na hun vlucht uit Duisburg waren begonnen in de Beethovenstraat. De terugkeerders werden wederom met gemengde gevoelens en vooral veel onbegrip ontvangen door de Amsterdammers. Met een grotendeels nieuwe bevolking bouwde de Beethovenstraat haar reputatie als chique winkelstraat verder uit. Met Beethovenstraat bedoelen we hier het oorspronkelijke stuk tussen Apollolaan en Stadionkade, het stuk dat tot Plan-Zuid behoort. Over de brug naar het zuiden loopt de straat nog helemaal door tot aan de Van Boelelaan, maar dat is een ander verhaal. De Beethovenstraat werd relatief laat volgebouwd. Hierboven het blok van J.F. Staal (van de Wolkenkrabber) uit 1938-1939 op de hoek van de Apollolaan. Beslist een modern blok met die markante metalen erkers en grote ramen. Op de hoek zit de winkel Gideon Italiaander, een soort winkel van sinkel die we op dit punt helemaal niet zouden verwachten. Het winkelpubliek komt ook niet uit de villa's van de Apollolaan. De heer Italiaander heeft joodse ouders, maar voorzover wij weten is er geen relatie met de oorlogsdrama's uit deze straat. De Beethovenstraat is van het type stadsstraat, breed, met autoverkeer in beide richtingen, fietspaden en trambaan. De blik terug naar de stoep waarvandaan wij de vorige foto namen laat ons direct zien dat de chique de straat behoorlijk heeft verlaten. Dal Barone is ook dicht, sterker, de drie bedrijfspanden richting de Jan van Eijckstraat staan leeg. Zoals ook de winkel op de hoek. Het blok zou een opknapbeurt niet misstaan. Niet gezellig. "Wel potentie!", kraait de makelaar, "zie die period details!" Over period details gesproken. Tussen Dal Barone en de hoekwinkel vinden we deze portiek. Zoals gewoonlijk in blokken 'winkels met etagewoningen' vinden we de toegangen tot die etagewoningen in portieken tussen de winkelbedrijven in. In de Beethovenstraat komen we een grote variëteit aan portieken tegen (altijd leuk voor de wandelaar). Deze geeft wel aardig het algemene karakter weer: stevige dertiger jaren uitvoering met gebruik van 'natuursteen', stoere vormen, degelijk. Dat we hier met twee huiseigenaren te maken hebben is ook duidelijk. Twee verschillende kleuren lak voor de deuren, twee verschillende nummerbordjes. Het linker lijkt nog overgebleven uit de tijd dat het blok werd gebouwd. Aan de overkant gaat het er welvarender aan toe. La Ligna laat een beetje zien waar de Beethovenstraat haar reputatie aan te danken had. Een beetje, want de collectie van La Ligna is van een zeer betaalbaar genre. Maar bij de buren van La Ligna worden we getrakteerd op onvervalste nostalgie, met pinkelhoutjes, een klassieke scheerset en manchetknopen. Natuurlijk, we weten dat een strikje met bijbehorende bretels (liggen er ook), bij een bepaald slag beurshandelaar in trek is, maar onze associaties gaan meer uit naar oudere heertjes. Voor wie The English Hatter vanzelfsprekend ook de hoeden in het assortiment heeft. Nog aan dezelfde zijde, de Corellistraat overgestoken. Dit blok heeft een zeer gevarieerde plint en ziet er met de brede stoep en de uitbundige bloemen- en plantenuitstalling zeker aantrekkelijk uit voor de wandelaar. Aan de overkant is de stoep wat in verdrukking gekomen. Dat heeft veel te maken met de tramhalte die ruimte in beslag neemt. We zien hier mooi gerestaureerde dertiger jaren etalages, onder andere van boekhandel Van Rossum. Voor de liefhebber zijn er boven de etalages ook mooie metselverbanden te bewonderen. Een paar details vallen op. Er hangen ronde grijze bordjes aan de bovenkanten van de witte ornamenten boven de pilaren. De voorste is beschilderd met 'Boekhandel Van Rossum', de andere zijn leeg. Ook ziet u rechts op de etalage de tekst 'be inspired'. Dat is niet de naam van de winkel, maar een straatslogan. Waarbij het tweede woord per uiting kan verschillen. U begrijpt: 'be' staat voor Beethovenstraat. Er is nog een derde detail: er liggen metalen plaatjes van stoep naar de iets hoger gelegen ingang van de winkel rechts. Die hebben we op een aantal plekken gezien waar er sprake was van een drempel tussen stoep en winkel. Om het rolstoel- en rollatorgebruikers makkelijker te maken de winkel binnen te gaan. Initiatieven van de winkeliersvereniging of een winkelstraatmanager? Pogingen om eenheid te scheppen in de verscheidenheid en het imago van de straat op te krikken - vaak een indicatie dat het met de straat achteruit gaat. De rollatorvriendelijke opritjes naar de winkelingangen zijn dan weer uiterst praktisch van aard en lijken ons bijzonder nuttig. Verder naar de hoek van de Gerrit van der Veenstraat. Hier heeft lingeriezaak DéDé's het niet gered. Let vooral ook op de slogan: 'be sexy'. We komen aan het stedenbouwkundig interessantste stukje Beethovenstraat, ook al ziet u dat hier nog helemaal niet. Op de twee foto's boven deze zag u al wel dat aan de einder de straat een knik maakt. Maar dat niet alleen. Niet alleen maakt de straat een knik; de rooilijn van de bebouwing ligt hier aan één zijde een stuk naar achteren ten opzichte van de straat. Daardoor ontstaat er een pleintje. Op de foto is dat goed te zien. We gaan maar even niet in op de architectonisch bijzonder ongelukkige aansluiting tussen het bruine Beethovenblok en het rode Gerrit van der Veenblok.. Een blik in de lengterichting van het Beethovenpleintje. Er zijn forse bomen, zitjes, banken. Er is zelfs een ensemble met de 'be' letters van de slogan. De combinatie 'be square' dringt zich op, maar foute connotatie, dus nee. Bloembakken met brede randen op zithoogte. Aan alles is gedacht en het geheel maakt dan ook een gezellige indruk, hetgeen het aantal gebruikers van de ruimte lijkt te bevestigen. Op deze en de paar vorige foto's zal u opgevallen zijn dat er heel wat schoolgaande jongeren te vinden zijn op deze plek. Niet verwonderlijk, want in de directe omgeving bevinden zich het St Ignatiusgymnasium, het Gerrit van der Veencollege, de Amsterdamse Montessorischool, de Eerste Openluchtschool, The British School of Amsterdam en het Hervormd Lyceum Zuid. Kennelijk zijn er afspraken gemaakt over het opruimen van de rommel die jongeren graag maken - we zien hier twee schoolmeisjes aan de gang met vuilprikkers. Wat u ook niet zal zijn ontgaan is dat er ten tijde van ons bezoek aan de weg werd gewerkt, met de bijbehorende overlast, hekken en slordige borden. Eigenlijk hadden we op het 'Beethovenpleintje' wel een ruim terras verwacht. Ideale plek daarvoor. Maar neen. Een stukje verderop, aan de overkant, vinden we wel weer een terrasje, Pain Quotidien. Goed te zien zijn de consequent volgehouden rollator-opritjes waar we eerder over spraken. Mooie brede stoep weer, het is op zich geen straf hier te lopen. Bijna op de hoek van de Stadionweg. Steve's Stove en de opticien links staan beide te huur. Het blijft sappelen. Op steeds meer plekken in de stad zien we - op de foto's in de diverse hoofdstukken duiken ze op - dat de tramhaltes in stadsstraten voorzien worden van hekken over de hele lengte van de halte. Een veiligheidsmaatregel om te voorkomen dat tramreizigers onnadenkend de autorijbaan oversteken naar de vluchtheuvel. De bedoeling is dat u de tramhalte via het zebrapad, beschermd door stoplichten, bereikt. We vinden het een onhandige en lelijke oplossing en vragen ons af hoeveel ongelukken met deze hekken worden voorkomen, en ook hoeveel ongelukken er voor het plaatsen van de hekken zijn geweest. Ter oriëntatie: helemaal links de te huur staande opticien die op de vorige foto ook helemaal links was te zien. Een forse kruising met een brede weg, die Stadionweg. Natuurlijk, de groothoeklens en het standpunt benadrukt één en ander wel, maar desalniettemin. In het Plan-Zuid van Berlage was veel aandacht besteed aan doorgaande routes benevens toegangen tot bescheiden woonwijkstraten. De Stadionweg was één van die doorgaande routes - en is dat nog steeds; de S108 voor de automobilisten onder ons: A10-Amstelveense weg - Stadionweg - Hobbemakade - Stadhouderskade... Veel van de routes die Berlage had bedacht zijn overigens slechts half of helemaal niet tot stand gekomen. Het bekendste voorbeeld is de Minervalaan, die de verbinding tussen het hart van Plan-Zuid, de Academie voor Beeldende Kunsten moest verbinden met het treinstation Zuid. De Academie is het Hilton hotel geworden, de Minervalaan eindigt nergens. Het is de Beethovenstraat die nu de verbinding vormt met station Zuid-WTC, dat een stuk zuidelijker lig dan oorspronkelijk verzonnen. We hebben het vaker gezien: veel planning in de stad, maar evenzovele afwijkingen en bijstellingen van de plannen. Op naar het laatste stukje: Stadionweg - Zuider-Amstelkanaal (Stadionkade-Bernard Zweerskade). Heel even lijkt het alsof we hier met een woonplint van doen hebben, maar dat is niet zo. Links zit een advocatenkantoor. En zo zitten er meer bedrijven langs deze kant, en zelfs nog een enkele winkel. Maar de sfeer is toch wel anders dan wat we eerder hebben gehad. Het blok dat de hoek maakt met de Bernard Zweerskade heeft alleen woningen in de plint. De mevrouw zal dankbaar zijn voor de rollator-opritten verderop. Aan de overkant en weer teruglopend naar de Stadionweg. Hier is het pure woningbouw. Wederom volop afwisseling. De bewoners van het huis links zijn enigszins beducht op mogelijke inbrekers: een alarmlicht boven de deur en een rolluik voor het raam. Dat prompt is voorzien van graffiti. Omdat de stoep smaller is dan in het winkelgedeelte van de straat, vormen de geparkeerde fietsen meer een obstakel. Leek de mevrouw met de rollator al enigszins een clichébeeld, deze moeder met kindertjes gaat daar nog eens fors overheen. Tja. De woningen hier zijn ruim, de buurt prettig, dus bij jonge tweeverdienende gezinnen zeer geliefd. En zo'n plantenbak naast de voordeur maakt het helemaal af. Terug bij de Stadionweg blijkt er een Hema op de hoek te zitten, met een vrij bescheiden uitstraling. Door de ruiten van de originele winkelgevel (inclusief glas-in-lood bovenlichten) mogen we naar binnen kijken, in het gemoderniseerde grijze stuk is de boel afgeschermd.
Hema, Blokker, Starbucks, Douglas: de bekende ketens maken de straat er niet chiquer op. Voeg daar de forse leegstand aan toe en we kunnen constateren dat de Beethovenstraat niet zonder problemen is. De gevarieerde bouw (van vroeg tot laat dertiger jaren) maakt het verblijf niet onaangenaam en rond het 'Beethovenpleintje' is het ook zeer levendig. Qua winkelaanbod is de straat echter het spoor redelijk bijster. Ook hier eisen de hoge huurprijzen hun tol. Voor de echte chique moeten we naar het onlangs geheel gerenoveerde Gelderlandplein, een heel stuk naar het zuiden, daar waar de Beethovenstraat Van Leijenberghlaan heet.
0 Reacties
|
Hoofdstukken
Alles
Hoofdstukken1 Achtergrond 1
2 Achtergrond 2 3 Osdorpplein 4 Jan Evertsenstraat 5 Rijnstraat 6 Oostpoort 7 Kinkerstraat 8 Czaar Peterstraat 9 Beethovenstraat 10 Burg. de Vlugtlaan 11 Krom Boomssloot 12 Javastraat 13 Van der Pekstraat De auteursMario de Jonker |